Ván Bài Nghi Ngờ

           Truyện ngắn Nhật Bản
của Kuniko Mukoda (1929-1981)

                       Bản dịch của Nguyễn Văn Sâm

"Mình không thể bỏ phòng đi được." Shiozawa hiểu rõ rằng tới chừng nào có người đến thay phiên trông coi người bệnh thì anh mới được bỏ đi.

Cha anh đương ngủ, tiếng ngáy vang dội khắp phòng bệnh. Ba hôm trước, sau ngày sinh nhật thứ bảy mươi bảy chẳng bao lâu, ông bị đột quỵ do xuất huyết não nên hôn mê từ đó. Đây là cơn đột quỵ lần thứ hai. Anh vừa được bác sĩ cho biết bệnh tình của cha mình khó qua khỏi, cần chuẩn bị cho tình trạng xấu nhất. Tim ông tuy còn khỏe nhưng giây phút nguy kịch có thể là đêm nay hay rạng sáng mai. Vợ anh sốt ruột chờ anh đi làm về đến thay thế trông coi người bệnh, nàng đã đi ngay về nhà lo chuẩn bị đồ tang và tang lễ.

Shiozawa nghĩ là những người mà cha anh đã cần gặp không nhiều lắm. Họ đã nói lời tiễn biệt với ông rồi. Bẩm sinh, tính tình ông ít thân thiện, hay cố chấp; từ ngày vợ mất, ông càng trở nên khó tánh hơn. Năm trước, khi cơn đột quỵ lần đầu gây tê liệt toàn thân, ông đã hết muốn tiếp xúc với ai rồi. Bông hoa, quà cáp chúc ông khỏi bệnh chất đầy phòng thuần là hình thức, chỉ vì cái chức Tổng Giám đốc công ty của Shiozawa mà thôi.

Ngoài kia trời xám xịt và cuối cùng thì màn đêm đã buông xuống. Trong sự tối tăm đó, cha anh như đang cố dành sự sống từng giây từng phút một.

          "Mình là con trai mà. Phải túc trực bên giường bệnh của cha mới phải đạo". Tuy nghĩ thế nhưng anh thấy khó mà chịu đựng nổi không khí trong căn phòng. Hôi thúi hết sức nói. Miệng cha anh đang há hốc, tỏa ra mùi nồng nặc. Râu ria của ông, từ khi ngã bịnh mỗi ngày thêm bù xù tua tủa, đang phất phơ theo nhịp thở. Mùi nồng nặc tỏa khắp phòng. Đối với bậc sanh thành nên Shiozawa phải gồng mình chịu đựng. Mùi hôi thúi kia, đối với anh, không phải từ hơi thở của người bịnh mà chính từ ruột gan đang rữa nát.

Sinh thời, cha anh có công việc làm ổn định. Hiệu trưởng một trường tiểu học rồi làm hành chánh một thời gian dài sau khi về hưu. Ông thường lai rai ba sợi với bạn bè nhưng không bao giờ sa đà. Mẹ của Shiozawa có lần nhận xét: "Ba con là người duy nhứt mà mẹ biết, chẳng bao giờ cực nhọc đến dơ cổ áo." Không như cha, mẹ anh thỉnh thoảng lắm mới nhấm nháp tí rượu sakê vào buổi tối. Bà bóng gió xa gần là chồng bà là người ít ham muốn tình dục ngay cả thời còn trai tráng. Vốn gầy yếu nên khi về già, thân ông như que củi khô, dễ dàng gãy gập. Khi di chuyển cha vào hành lang, Shiozawa cứ nghĩ ông không khác gì cái ống điếu, giống về cả hình thể lẫn mùi hôi.

"Mùi hôi thúi của động vật nào đây? Ai chết cũng hôi thúi kinh khủng như vậy sao?" Shiozawa linh cảm cha anh sẽ ra đi sớm hơn là bác sĩ dự đoán. "Mình không thể bỏ đi được. Bà con họ hàng ai cũng đều công nhận mình là trưởng nam hiếu để, phải sống sao cho xứng đáng với niềm tin của họ. Mình có bổn phận phải trông coi cha cho đúng."

Nhưng hôi thúi quá mức chịu đựng. Anh hiểu tại sao vợ anh vội vã ra về ngay khi anh vừa mới đặt chân vô phòng. Cô ta cũng không tài nào chịu nổi mùi hôi thúi nầy.

"Mình cần đi mua tờ báo”. Sập báo trong bệnh viện chắc đã có báo buổi chiều rồi. Báo có loạt bài tố một người quen với Shiozawa, Giám đốc một công ty chi nhánh, bị nghi ngờ là nhận hối lộ. Dầu biết mình chỉ kiếm cớ để ra khỏi phòng, Shiozawa vẫn bỏ cha, đi mua tờ báo.

Khi anh trở về, tay lem luốt mực in, thoảng mùi tờ báo mới, tiếng ngáy của cha anh đã tắt. Lúc ấy anh không thấy đau khổ lắm. Vừa nhấn chuông gọi y tá, anh vừa nghĩ cách sẽ giải thích với bà con tại sao mình vắng mặt lúc cha lâm chung. Chính mùi hôi của ông làm anh ngột ngạt và anh nhấn chuông mạnh hơn, trong khi làm thế, anh nhận thấy rằng mùi hôi của người chết đã tan biến hoàn toàn như chưa từng thúi.

***

"Mình tính sao đây với Nobu-chan?"

Vợ anh đang gọi phôn cho các thành viên trong gia đình để báo tin việc sắp xếp tang lễ và đêm canh xác, cô ngước mắt nhìn chồng, đợi câu trả lời.

          "Anh nghĩ là mình chẳng cần cho hắn biết làm chi.” Nobuo là em họ của Shiozawa.

Vợ anh bênh vực cho Nobuo. "Nhưng Nobu-chan dường như không liên lạc với ai khác trong gia đình mà!”

"Nó đâu còn là con nít nữa đâu sao em cứ gọi nó là Nobu-chan hoài vậy chớ?”

"Nó kém anh đến mười hai tuổi mà, và  - để coi - vậy là nó mới có ba mươi lăm.”

"Ở cái tuổi cần được nể trọng, thế mà nó còn lôi thôi. Cho nên không được ai nể nang gì hết." Shiozawa tiếp lời.

"Còn lôi thôi" là ba tiếng mà cha anh xưa thích dùng. Gia đình nào cũng có một hay hai thành viên lôi thôi, và Nobuo là thành viên như thế. Hắn chẳng bao giờ có công việc gì bền bỉ. Có dạo chính thức ghi tên học đại học, rồi chẳng bao lâu lại bỏ ngang. Từ đó, mỗi khi ai trong gia đình gặp hắn thì hắn lại có việc làm khác và ở một địa chỉ khác.

Có lần hắn rêu rao đang làm bầu show quảng cáo và cho Shiozawa xem cả tập album đầy tranh ảnh các người mẫu mặc áo tắm. Shiozawa chẳng biết mống nào trong số "tài năng đang lên" đó. Lần khác, Nobuo khẳng định hắn là một "anya". Shiozawa tưởng hắn ta là chủ nhân cơ sở sản xuất nhân bánh đậu xanh, nhưng Nubuo cho biết "anya" nầy là liên lạc viên giữa các công ty và nhà sản xuất ti-vi, có nhiệm vụ mớm những mánh lới cho các chương trình quảng cáo thương mại. “Để nhận tiền huê hồng”, hắn nhấn mạnh.

Mỗi khi thay đổi công ăn chuyện làm thì hắn cũng thay đổi luôn người tình.  Đôi khi hắn chẳng hơn gì một gã đỉ đực rạc rày.

Có lúc hình như hắn nghèo rớt mồng tơi, tới nổi mặt mày hốc hác dị dạng. Rồi bất ngờ, khá hơn, hắn gởi biếu Shiozawa một hộp thịt cua hảo hạng bự xộn làm quà cuối năm. Shiozawa cám ơn bằng cách ghi trả lại. "Địa chỉ không biết. Trả về cho người gởi."

"Đúng vậy, nhưng ông nội thương nó," vợ anh cố chống chế.

"Nếu em muốn thì em cứ báo tin cho nó đi. Anh thì không,"Shuizawa muốn nói như vậy. Nhưng anh phải nuốt ực những lời mới hiện ra trong tâm trí và lục trong đống thiệp Chúc Mừng Năm Mới để tìm địa chỉ gần đây nhất của Nobuo.

Trong gia đình, các phụ nữ đều khoái Nobuo. Không đẹp trai lắm nhưng được cái có duyên ngầm cộng với cái tài dễ lấy lòng phái nữ. Shiozawa phải công nhận khi Nobuo bước vào căn phòng nào, căn phòng đó sinh động hẳn lên. Các bà các cô bắt đầu nói cười lớn tiếng rộn rã.

Có lần - anh không nhớ rõ khi nào - con gái lớn của anh về nhà sau khi dự đám cưới một người bạn, trông thấy Nobuo đang trò chuyện với mẹ trong phòng ăn. Bình thường, có tánh tiết kiệm như mẹ, con bé thay áo kimono sau mỗi lễ lạc, để giữ cho áo được bền lâu. Vậy mà lần nầy, con bé vẫn diện áo đẹp, ngồi nhỡn nhơ ăn bánh, uống trà, mãi cho đến khi Nobuo ra về.

"Diện đẹp làm gì đối với một gã như vậy?", Shiozawa muốn hỏi con gái. Tuy nhiên, anh nhận thấy không phải chỉ con gái anh mà đến cả vợ anh cũng hành động tương tự. Lúc nào cũng chăm chăm vào anh chàng trẻ tuổi hơn mình đó. Đã lâu đến mấy năm mà nàng vẫn còn nhớ từng ý thích của Nobuo. Nàng lựa cho hắn miếng cá hồi đúng ý: "Em Nobuo khoái phần bụng, nướng vừa chín, đúng không, Nobuo-chan?" Dầu khi chỉ có hai vợ chồng bên nhau, vợ anh cũng chưa từng mở miệng nói với anh những lời vui tươi như vậy. Shiozawa cũng khoái miếng cá ấy, chỉ biết hậm hực nhìn vợ dành phần ngon cho Nobuo. Còn nhiều điều nữa, nàng thích thú lắng nghe từng lời của hắn, thỉnh thoảng còn gật gù, mắt liếc nhìn bóng mình trong mặt bóng loáng của hộp trà, các ngón tay chặm nhẹ lên mũi. Không có gì lọt khỏi đôi mắt của Shiozawa.

Vợ anh nói:" Mỗi lần nhắc đến tên Nobuo-chan, anh có vẻ ghét ghét."

"Anh không có ý đó. Anh chỉ không muốn điều xảy ra trước đây tái diễn nữa."

"Trước đây? Anh muốn nói chuyện đã xảy ra ở lễ tang trước?"

"Đúng vậy. Anh không muốn bà con đàm tiếu về chuyện tiền bạc nữa."

"Nhưng thật tình anh đâu bắt được quả tang đâu."

"Còn ai trồng khoai đất nầy?"

Hai năm trước, tại lễ tang một thành viên của một chi họ chánh của dòng họ Shiozawa, số tiền phúng điếu 50.000 yen không cánh mà bay. Người ta thấy Nobuo ra vô trong lúc xảy ra chuyện đó. Miệng oang oang là đang khấm khá, nhưng thực sự hình như lại xác xơ.  Hắn chỉ mang tới một phần quà gọi là cho có - cái hộp đẹp đẽ đựng vài bó nhang rẻ tiền. Nghe đồn, hắn muốn mượn tiền một góa phụ giàu có trong dòng họ nhưng không được. Shiozawa là người chủ trì tang lễ, cảm thấy mất mặt. Anh quyết định sẽ lục soát hành lý của Nobuo nhưng vợ anh và các phụ nữ khác can ngăn. Họ không muốn một người bà con ruột thịt xấu hổ trước người vừa thất lộc.

Shiozawa không chịu để chìm xuồng chuyện đó. Anh  biểu lộ ra mặt nghi ngờ Nobuo, nhưng người em họ trẻ tuổi vẫn tỉnh bơ như không chuyện gì xảy ra. Thêm rắc rối hơn là hắn tập hợp các bà chưa chồng và đám con nít lại rồi trình diễn một trò lố bịch, dùng các ngón tay, bắc chước các cô gái trong dàn đồng ca. Nhìn những ngón tay thon thả nhưng bám đầy chất nicôtin của thuốc lá, ngọ nguậy lên xuống như đùi của các vũ nữ, Shiozawa thấy xốn mắt, cho là thô tục.

"Nên nhớ đây là đám tang!" anh muốn phản đối. Để tự kiềm chế, anh chỉ thốt lên được như thế.

Bây giờ anh là người thọ tang chánh. Cho rằng mình vừa mất đi người cha tất phải được nể nang thì không đúng, nhưng Shiozawa lại có cảm thức đó. Hầu hết nhân viên công ty đều đến tham gia, sắp xếp chương trình tang lễ như tụng kinh cầu siêu, canh xác, tiễn đưa linh cửu. Tất cả đều vì địa vị của Shiozawa. Số bà con - mà anh không thấy hổ thẹn vì họ - đã đến phúng viếng đầy đủ. Anh cảm thấy tội lỗi vì anh đã  trình diễn nỗi đau đớn mất mát khéo léo không kém gì một kịch sĩ chuyên nghiệp. Tuy nhiên, anh tự nhủ: "Đời mà, có dịp quan trọng thì cũng cần trình diễn chớ."

Nhà hàng lớn gần nhà ga giao đến nhà bếp một mâm sushi lớn. Họ cho biết người đặt hàng đã giấu tên, chỉ bảo rằng nhà hàng giao hai chục phần sushi hảo hạng nhứt. Hai vợ chồng đưa mắt nhìn nhau: Hẳn là Nobuo rồi. Cái lối của hắn lúc ăn nên làm ra. Làm cho mọi người thắc mắc, sau đó mới chường mặt ra.

"Đây không phải thứ phẩm của gánh hát rong đâu! Đừng mong chơi trội đối với tôi!" Shiozawa định nói nhưng rồi thấy lũ trẻ đã xơi ngon lành món sushi nên anh làm thinh cho qua cầu luôn.

Một lát sau, Nobuo xuất hiện. “Hắn diện kẻng, quần áo, giày dép mới tinh.” Vợ Shiozawa nói nhỏ: "Lần nầy chắc yên."

"Em phải để mắt đến hắn luôn đó nhe. Xấu hổ với đám nhân viên, anh không chịu nổi đâu."  Shiozawa bất giác nói to ngay chính anh cũng không ngờ khiến vợ anh phải xuỵt anh nói nhỏ lại.

Nobuo cúi chào Shiozawa, vẻ áo não rất hợp với những đám tang  như thế nầy rồi trịnh trọng tiến về phía bàn thờ. Trình lễ vật phúng điếu và cung kính thắp hương. Chắp tay cầu khấn và sụt sịt to như khóc. Shiozawa chịu hết nổi. Trưởng nam người quá vãng không khóc, sao một người bà con xa lại giả vờ đổ lệ như thế? Nhìn bộ đồ đen Nobuo đang mặc, Shiozawa thấy không phải loại vải thường phù hợp với đám tang mà thuộc loại đắt tiền. Điều này làm anh rất bực bội. Anh cho là hắn cố ý kiểu cách: sống bằng cách lấy lòng người khác để mong lợi lộc.

Nobuo đến gần Shiozawa để nói lời phân ưu. Nhắm mắt, hít hít mùi hương và mùi hoa còn đầu óc Shiozawa thì nghĩ: "Trong nhà, nơi nào cũng đầy mùi hương mùi hoa thật dễ chịu, ngay cả đến phòng tắm, phòng trữ thức ăn."

Thình lình có gì huyên náo ngoài cổng. Khách khứa rỉ tai nhau: "Phu nhân của Giám đốc Kujiraoka đến".

"Cựu! Cựu Giám đốc!"

"Bà Kujiraoka mới đúng!" Nhiều người ngắt lời và sửa lẫn nhau.

Đó là quả phụ của cựu giám đốc công ty - ông Kujiraoka - ông ta đã chết cách nay sáu tháng. Năm trước, ông ta mất chức, phải bàn giao lại cho Shiozawa. Tuyệt vọng, suy sụp tinh thần, chìm trong những cơn say và những liều thuốc ngủ nên ông ta chết sớm. Shiozawa đã chủ trì tang lễ.

Bây giờ, người quả phụ, dáng mảnh khảnh, đến để phân ưu đồng thời tỏ lòng biết ơn Shiozawa đã hết lòng đảm đương mọi việc vào lúc đó. Bà xin lỗi chưa làm được điều gì để đền đáp, so với những gì anh đã giúp. Rồi vội vã ra về.

"Ku - ji - ra - o - ka" Nobuo, đứng ngay sau lưng Shiozawa, đang lẩm bẩm cái tên đó như cố nhớ lại điều gì. Shiozawa đã hiểu ra. Vậy là hắn có mặt lúc đó. Đêm đó hắn đã nghe mình nói rồi! Anh cảm thấy như có lưỡi dao xoáy vô sau lưng mình.

Anh thừa nhận mình có những lỗi lầm nhỏ về đạo đức. Anh đã vượt qua tốc lực giới hạn khi nghĩ là con đường an toàn. Anh chấp nhận chi tiền, ít thôi, nếu yên chí mình không bị tóm. Trên đường thi hành nghiệp vụ, anh từng dang díu  lăng nhăng vài ba cuộc tình, nhưng đều được an toàn. Anh cảm thấy có tội khi là một nhà doanh nghiệp được kính nể, sau lưng lại có những điều mờ ám. Nhưng anh lại tự an ủi: "Đàn ông mà. Ai cũng có lúc phạm sai lầm bậy bạ chút đỉnh."

Tuy nhiên, có một chuyện mà Shiozawa chẳng muốn nhớ lại chút nào. Anh không thể giải thích tại sao mình lại làm chuyện đó. Vào một đêm hè, vợ con anh đi coi hát. Trước khi ý thức việc mình làm, anh nhấc phôn, gọi đến biệt thự của Chủ tịch công ty. Khi nghe tiếng khàn khàn quen thuộc của Chủ tịch vọng lại, Shiozawa dùng khăn tay che miệng, thì thầm những lời vu khống Kujiraoka - xây căn nhà bằng những số tiền hoa hồng bất hợp pháp, dâm ô với vài phụ nữ. Nhưng khi đặt phôn xuống sau cuộc đối thoại một chiều đó, anh cảm thấy không phải chỉ mình anh ở trong nhà, mà còn có ai đó nữa.

Nobuo đứng trong nhà bếp, đương uống nước.

Shiozawa nghe tiếng nói của mình rung rung: "Đến thăm tụi tao thì mầy nên vô bằng cửa trước chớ."

"Anh ở nhà một mình sao?"

Câu hỏi không ăn nhậu gì của Nobuo làm Shiozawa nhẹ nhõm người.

Nhưng hắn đã nghe được rồi.

"Em nghe Nobu-chan mang 50.000 yen đến phúng điếu," tiếng của vợ anh vẳng lại, dường như từ xa thẳm.

Trong khi cùng canh xác trước bàn thờ, Shiozawa chọc tức Nobuo. Lúc đó các nhân viên của công ty đã về hết rồi, chỉ còn lại bà con thân thiết thôi. Đêm canh xác là đêm thứ nhì, đa số mòn mỏi nên đã ngủ mê mệt. Duy chỉ có ba người còn thức, đó là Nobuo, Shiozawa và vợ, nhưng bà vợ cũng thỉnh thoảng ngủ gà ngủ gật.

Hơi men làm Shiozawa nóng nảy thử nghiệm: "Tình cảnh như mầy mà tặng đến 50.000 yen thật quá nhiều, đúng không? Hay là mầy muốn bù việc mầy đã làm lúc trước?" Dĩ nhiên anh muốn ám chỉ chuyện Nobuo cuổm số tiền phúng điếu ở đám tang trước kia.

Nobuo chỉ gãi đầu, nói:" Tôi biết tôi đã gây phiền hà cho anh. Tôi sẽ làm điều tôi có thể làm khi có thể." Và hắn châm thêm rượu sakê cho anh.

"Tao chúa ghét hạng người mượn ít tiền vào ngày thứ bảy, hôm sau thì quên béng chỉ vì đó là ngày nghỉ. Nếu cần thì hắn nên mượn vào ngày thứ hai, mượn đủ số tiền mình cần, như vậy hắn sẽ nhớ. Mầy chỉ đến thăm tụi tao khi mầy là một đại gia, dùng danh thiếp đắt tiền…"

Phải làm cho Nobuo điên tiết. Chỉ như vậy anh mới biết chắc đêm đó Nobuo có nghe anh vu khống Kujikaora hay không.

"Tại sao anh lại nói như vậy chớ? Anh nghĩ anh là hạng nguời nào." Giá mà Nobuo nói toạc ra như vậy, Shiozawa sẽ không còn hồi hộp đến nghẹt thở. Thiệt giống y như họ đang chơi ván bài “Nghi Ngờ”, cách chơi trong đó lá bài đánh ra phải theo thứ tự con số. Nếu ai nghi ngờ người kia phá lệ thì hô to "Nghi Ngờ!" Nếu đúng, người ấy được điểm. Nếu không đúng, người ấy bị thua. 

Shiozawa biết rằng lời vu khống đêm đó lọt ra ngoài, thanh danh của anh sẽ ô uế, bị chính vợ mình khinh khi là cái chắc. Nhưng điều đó còn nhẹ nhàng hơn là cứ thấp thỏm triền miên không biết là Nobuo có nghe được những lời vu khống của anh đêm đó hay không. Shiozawa đang hô to "Nghi ngờ!"

Nhưng Nobuo không phản ứng trước những lời khiêu khích của anh, vẫn uống li bì rồi lăn đùng ra ngủ.

Shiozawa được cha dạy chơi bài Nghi Ngờ từ lâu. Lúc đó dầu còn nhỏ, Shiozawa đoán bài rất tài. Cha của anh có trí tưởng tượng kém hơn nên thường bị lừa. Khi Shiozawa đánh lá bài đúng theo thứ tự, cha anh lại hô "Nghi ngờ!" nên ông bị thua.

Kỳ nghỉ hè năm đó, lúc Shiozawa mới học lớp hai hay lớp ba, cha anh đã làm anh đợi cả tiếng đồng hồ tại ga xe lửa Tachikawa trong ánh sáng lờ mờ. Ông đưa con trai đến Okutama câu cá, một niềm vui hiếm hoi, và trên đường về, ông đã bị bắt tại quầy bán vé. Shiozawa ngồi một mình trên băng gỗ, bị muỗi chích đã đời. Sau khi đợi dài cả cổ, mới thấy cha xuất hiện ở phòng người xếp ga, trông ông già xọm hẳn đi.

Khi hai cha con rời nhà ga, cha anh không nói gì. Rồi ông lặng lẽ đãi anh một chén lươn um ăn với cơm. Anh biết cha đã đánh lá bài không theo thứ tự. Ông không trả đủ tiền vé xe nên bị bắt. Anh thừa biết mình không nên kể chuyện nầy lại cho mẹ và hai em nghe. Nhưng cha anh vẫn nghi ngờ anh là đứa mách lẻo. Nên từ đó cha anh không tâm tình gì với anh và cũng không còn thương anh như trước kia nữa.

Nobuo dựa vào bàn thờ, ngủ gà ngủ gật.

Shiozawa thì miên man nghĩ ngợi: "Có thể hắn không nghe lời vu khống của mình? Hay là hắn giả vờ giả vịt? Thôi đành bó tay trước sự thản nhiên của hắn. Không có cách gì biết được. Thách thức cũng vô hiệu trừ phi hắn lật tẩy lên."

Trước mắt anh hiện ra cái dáng lom khom của cha khi hai cha con rời nhà ga. "Cái thanh danh, cái tính tốt của cha đã hỏng vào đêm hè ấy. Và ta, cũng thế... Mùi hôi thúi của cha trên giường bệnh cũng chính là mùi hôi thúi của chính ta. Có lẽ Nobuo đã ngửi thấy cái mùi của đời ta đang thúi rữa."

Cảm giác tiếc nuối quá khứ và ghê tởm quá khứ ập đến, đè nặng lòng anh.

Shiozawa đặt thêm vài miếng trầm vào lư trầm sắp tàn và mồi thêm một miếng  cho cha.

 Nguyễn Văn Sâm

(Dịch theo bản tiếng Anh của Dan Semour)