Ba năm đệ nhị cấp tại trường Hoàng Diệu tôi học đều nhất là môn toán. Học đều và…hay. Bởi vậy các thầy toán của tôi, tôi vẫn nhớ hoài tới bây giờ.
Lên lớp 10, lần đầu học chung con gái, tôi hơi nhút nhát nên không có biểu hiện gì xuất sắc trong học tập. Thầy Phan Văn Nhiều, dạy toán, nghe đâu đó, biết tôi là em của…anh tôi. Mà anh tôi là học trò cưng của thầy, nên thầy quan tâm tôi hơi nhiều so các bạn khác. Thầy hay bất ngờ kêu tôi lên bảng giải ngay những bài toán mà thầy vừa giảng phần lý thuyết ngay trước đó. Mấy bàn đầu trong lớp toàn con gái thướt tha, hay nghịch ngợm chọc phá, khiến tôi lúng túng vì lý thuyết mới học chưa nhập tâm lắm lại bị tiếng cười khúc khích phía sau lưng. Thấy tôi còn ngẩn ngơ dòm đề bài, tay thì bẻ cục phấn ra làm mấy khúc, thầy biết ý, gợi ý cho tôi. Bản tính tôi cũng thuộc lanh lợi có được từ sự bương chải giữa chợ đời nên tôi tiếp thu sự chỉ dẫn của thầy cực nhanh. Nhờ vậy tôi thoát nạn mấy lần. Biết cách giảng dạy của thầy, tôi, bằng mọi cách sắm được cho mình một quyển sách toán. Với hoàn cảnh tôi lúc đó, có cuốn sách toán là quí vô cùng. Có sách tôi siêng đọc trước một mạch luôn cả cuốn. Những lần sau lên bảng tôi đã tự tin hơn. Con gái chọc riết không thấy kết quả nữa nên đổi qua….cười khi gặp mặt. Từ đó tự dưng tôi học toán hay lên hẳn, toàn điểm 20, đứng đầu lớp nữa. Cuối năm thầy Nhiều đột ngột chuyển lên Sài Gòn. Tôi chỉ nhớ, trước khi hè chia tay, thầy có gặp tôi, chúc tôi học giỏi sau này thi đỗ cao, có tương lai tốt đẹp. Nụ cười hiền từ của thầy tôi nhớ mãi… Mấy năm trước thầy được mời về dự Hội trường. Tối hôm tới, sau khi gặp nhau bên bàn ăn, thầy nhờ tôi chở thầy vòng vòng thăm lại Sóc Trăng sau ba mươi mấy năm xa cách. Thầy vẫn nhớ từng góc phố, con đường, tên từng học trò cũ. Thầy nay đã nghỉ hưu. Tiếc là tôi còn hơi vô tâm chưa tìm hiểu về cuộc sống của thầy. Nhưng tôi biết sau 75 như nhiều nhà giáo khác, gia đình thầy gặp rất nhiều khó khăn. Học trò mỗi đứa mỗi nơi, chưa có sự nghiệp nên chắc cũng không mấy trò có cơ hội trả nghĩa thầy đúng lúc. Nhớ lại chuyện dạy toán của thầy, mỗi thầy có cách truyền đạt riêng. Có lẽ tôi học toán giỏi, một phần do áp lực từ sự quan tâm của thầy, một phần do tôi biết sớm thích nghi với cách dạy của thầy, và một phần từ những tiếng cười khúc khích phía sau lưng.
Lên lớp 11 thầy dạy toán là Trần Lộc. Tướng thầy to, giọng thầy rõ, truyền cảm. Tôi nhớ thầy hơi cao, thầy hay có chút cong, nghiêng người để nhìn xuống đám học trò khi thầy đứng trên bục vừa giảng vừa viết lên bảng. Thầy giảng bài từ tốn, quan tâm đều tới tất cả học trò. Sự chăm lo hết lòng của thầy có kết quả rõ rệt. Điểm trung bình môn toán có tăng lên, và không học sinh nào thi lại. Mười năm trước, trong lễ cưới con gái thầy Phạm Văn Phái dạy văn, ở quận 3 trên Sài Gòn, tôi tới sớm, gặp bàn khách có mặt trước. Nhìn kỹ, toàn là…thầy cũ, có thầy Lộc nữa. Tiệc cưới chưa diễn ra, thức ăn dĩ nhiên chưa có, nhưng bàn thầy trò tôi vui hơn mấy đám cưới cộng lại. Thầy Phái tạm quên vai trò đang giữ, vô đóng vai bạn xưa, thầy cũ khiến khi lễ cưới diễn ra, bàn thầy trò tôi chai bia la liệt và no hết rồi. Chưa đã, sau đó thầy trò kéo nhau bằng honda vô trung tâm quận 1 uống bia hơi chế biến tại chỗ cho biết mùi vị. Không biết lúc đó sao thầy trò tôi uống được nhiều như vậy. Chắc cái tình thầy trò, tình đồng nghiệp thắm thiết, chắc ân tình đồng nghiệp, thầy trò lúc đó có rất nhiều điều tốt đẹp cho nhau đáng quí, đáng nhớ trong lòng khiến nay có dịp hội ngộ, nhắc nhớ khiến ân tình xưa sống dậy mạnh mẽ, khiến thầy trò tôi vui vẻ và thấy khỏe hơn, uống hoài không say. Hồi đầu năm nay tình cờ gặp thầy ở lễ cưới con người bạn trung học của tôi ở Vũng Thơm. Sau sự chào hỏi thân tình như mọi lúc, tôi chợt có chút bùi ngùi. Chắc sức khỏe thầy không như xưa nữa. Thầy đi đứng chậm hơn. Tôi chợt nhớ chuyện mười năm trước, nhớ thầy với chiếc honda nữ cũ, thầy còn nhanh nhẹn len lách giữa chốn phồn hoa Sài Gòn với gương mặt rất tình cảm, vui vẻ để cùng đồng nghiệp, trò cũ đi uống bia chơi. Điều lắng đọng trong tôi là tôi ấn tượng với trí nhớ của thầy. Thầy vẫn nhớ tên trò dù mấy chục năm không gặp. Thầy nhớ rõ tôi chắc một phần do tôi là học sinh chăm học của thầy, nhưng phần chắc hơn là tấm lòng của thầy, kỳ vọng, dõi theo bóng những học trò xưa. Chắc thầy sẽ rất vui khi biết tin học trò nào đó của mình đỗ đạt, làm được chuyện tốt. Tôi ghi trong lòng sẽ luôn xứng đáng là một niềm vui nho nhỏ tới các cô thầy.
Lên lớp 12, mấy nụ cười khúc khích năm nào ngán môn toán, chuyển qua ban vạn vật gần hết. Lớp còn 6 bạn nữ, bằng một phần tư trước đó, lớp như mất phần sinh động, giờ học như có buồn hơn, bù lại có thầy dạy toán trẻ, rất sôi nổi, thầy Phạm Xuân Dũng. Thầy tốt nghiệp hạng cao, ra trường được ưu tiên chọn nhiệm sở nhưng không muốn về quê nhà Đà Lạt. Thầy nói cái tên Ba Xuyên nghe lạ lạ, thầy còn trẻ đi cho biết đó biết đây. Người dáng trung bình, tướng đi mạnh mẽ, giọng giảng ồn ồn với cái nhìn nghinh nghinh chứa trong đó niềm đam mê nghề nghiệp, thầy giảng xong một mạch, quay hỏi vậy các trò biết không. Nhiều tiếng đồng thanh là không biết! Bởi những ngày đầu thầy giảng nhanh quá, giọng thầy không phải khó nghe nhưng khi giảng nhanh sẽ khó nghe…kịp! Dĩ nhiên những bài sau đó thầy giảng chậm hơn, dễ tiếp thu hơn. Năm đó, ngành giáo dục bước qua năm thứ hai thi tú tài IBM, nghĩa là thi trắc nghiệm và chấm bài bằng máy tính IBM. Học sinh học cật lực cho kịp chương trình, làm bài tập thiệt nhiều cho quen cách thức thi mới, bởi nội dung phần toán rất nhiều và toán có hệ số cao nhất, nên là môn học quan trọng nhất. Có lần thầy nhờ tôi viết bài tập toán lên giấy stancil để kéo in ra nhiều bản, để cả lớp làm bài tập cho nhanh khỏi chép đề. Thầy nhờ tôi vì chữ thầy viết có học sinh phàn nàn khó coi, phần thầy còn nhiều chuyện phải lo toan. Thầy nhờ tôi vì tôi viết chữ đẹp và học giỏi toán hàng đầu trong lớp. Khi tôi vào lớp 12 tôi đã học xong chương trình toán 12 trong mấy tháng hè, nên với tôi làm toán không chút khó khăn, nên việc thầy nhờ tôi tiếp không làm tăng giả tạo điểm toán tôi trong các bài tập. Có mấy bạn thân trong lớp mấy chục năm sau mới dám nói sao chữ viết các bài tập hồi đó giống chữ của tôi! Tôi thấy chuyện này qua lâu rồi, không cần giữ kín, tôi xác nhận với bạn khiến các bạn có chút bất ngờ. Đợt thi tú tài ngay năm 75 trong mấy chục lớp 12 toàn tỉnh, chỉ có hai lớp có học sinh đậu hạng A, có lớp tôi, có tôi. Thi tú tài ban toán lúc đó có ba môn là toán, văn, sinh ngữ. Toán hệ số cao nhất. Vậy là thầy Dũng dạy tốt mới có trò giỏi, mà biết đâu trong đó có chút công nho nhỏ của…tôi nữa! Xưa thầy tính về xứ Ba Xuyên cho biết đó đây, không dè thầy định cư luôn. Sau 75 tôi và thầy người nơi kẻ ngã, tôi xa nhà mười mấy năm liền. Tình cờ hơn 20 năm sau thầy trò gặp nhau trên đường phố Sóc Trăng khi thầy đang là hiệu trưởng trường trung học ở Ngã Năm ra tỉnh họp. Thầy nán lại tỉnh lỵ một đêm để hai thầy trò nói chuyện nhiều hơn. Không dè buổi sáng chia tay đó đến nay hơn mười năm tôi chưa gặp lại thầy, chỉ thăm hỏi thầy qua điện thoại. Giọng thầy vẫn sôi nổi, âm hưởng vui vẻ thuở nào dù biết thầy đang gặp nhiều cái khó chuyện đời riêng.
Ân tình các thầy với tôi nói sao cho vừa. Tôi chỉ suy nghĩ mình rán sống tốt là cách trả nghĩa làm thầy cô vui lòng nhất. Hơn nữa đời người, tóc đã bạc, chân đã chùn, tôi đã làm tròn lời hứa trong tâm. Không chỉ riêng các thầy toán, những cô thầy khác nữa, mỗi người để lại trong tôi nỗi niềm riêng, ấn tượng riêng. Và tôi để những ân tình đó chung ngăn trong tâm tưởng, ngăn đó được giữ kỹ, khó phôi pha theo thời gian. Để mỗi khi gặp lại bóng dáng xưa, cái ngăn kia tự động mở ra, quá khứ ùa về, niềm vui dâng lên, vui lắm, đáng quí lắm.
HQL